Năm 1986 đặt một dấu mốc quan trọng trong đời sống xã hội nói chung và đời sống văn học nói riêng, tạo nên những chuyển biến quan trọng về mặt tư duy trên tất cả mọi lĩnh vực, trong đó có văn học nghệ thuật. Bài viết tìm hiểu nhu cầu thẩm định, đánh giá lại các giá trị đời sống trong văn xuôi Việt Nam sau Đổi mới thể hiện qua hệ thống nhân vật nhà văn. Từ hệ thống nhân vật này, có thể hiểu thêm về những nhu cầu nhận thức của các tác giả, cụ thể là nhu cầu thể hiện trách nhiệm xã hội của nhà văn, nhận thức về thực trạng đất nước, và tìm tòi định hướng hình thức nghệ thuật mới. Thông qua việc khảo sát một số tác phẩm tiêu biểu xây dựng hình tượng nhân vật nhà văn, bài báo nhằm góp phần khẳng định tinh thần tự nhận thức trong văn học Việt Nam sau Đổi mới.