Bài viết khái quát về cuộc kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ và phân tích nguyên nhân thất bại, trong đó nhấn mạnh vai trò quyết định của yếu tố “lòng dân”. Nhà Hồ được thành lập năm 1400, trong giai đoạn đầu đã có nhiều nỗ lực cải cách nhằm phục hồi và phát triển đất nước Đại Việt/Đại Ngu sau nhiều thập niên khủng hoảng dưới triều Trần. Tuy nhiên, công cuộc cải cách còn dang dở thì bị quân Minh xâm lược. Mặc dù triều Hồ đã huy động toàn bộ lực lượng trong nước để đối phó với cuộc xâm lược quy mô lớn của nhà Minh, nhưng vẫn nhanh chóng thất bại do sai lầm chiến lược, thiếu kế thừa kinh nghiệm kháng chiến từ triều Trần, đặc biệt là không huy động được sức mạnh toàn dân. Thông qua việc phân tích tư liệu sử học và thơ văn Nguyễn Trãi, bài viết đặt vấn đề về tính xác đáng của nhận định “mất lòng dân” trong bối cảnh triều Hồ, từ đó gợi mở cách nhìn phức hợp và biện chứng về nhân tâm và chính trị. Bài viết cho thấy thất bại của Hồ Quý Ly phản ánh một nỗ lực cải cách lớn lao nhưng không thành, để lại nhiều suy ngẫm về vận mệnh và giới hạn của cải cách trong lịch sử trung đại Việt Nam.